Innihald Nútíma mannlíf og kvæðin. II. Frásagnir og kvæði eftir Guðmund Haraldsson.
Guðmundur Haraldsson fæddist í Merkisteini á Eyrarbakka 4. maí 1918. Foreldrar hans voru Haraldur Guðmundsson frá Stóru-Háeyri á Eyrarbakka, afkomandi Þorleifs ríka á Háeyri, og kona hans, Þuríður Magnúsdóttir frá Árgilsstöðum í Rangárþingi. Guðmundur var sjómaður og verkamaður til rúmlega fimmtugs, en gerðist þá rithöfundur og gaf út margvísleg rit með þáttum, frásögnum og kvæðum. Guðmundur Haraldsson lést í Reykjavík 1995.
Guðmundur Haraldsson skáld.
EINN af vorum minnstu bræðrunum – í andanum, Guðmundur Haraldsson frá Stóru-Háeyri á Eyrarbakka, hefur þreyttur lokið göngu sinni um rökkurheima Reykjavíkur.
Hann var alla ævi sína örsnauður alþýðumaður, eignaðist ekki svo mikið sem kaffikönnu um dagana og vann framundir fimmtugt sem byggingaverkamaður, togarasjómaður í Hvítahafinu, teppabankari og eyrarkarl.
En síðustu 25 ár ævinnar setti hann saman afar sérstæða og undirfurðulega prósatexta og atómkveðskap, sem vöktu athygli ýmissa samtíðarmanna hans vegna stórhreinlegs naívisma, sem lýsti upp skrif hans.
Sjálfur sagðist Guðmundur vera „sagnahöfundurinn, – eða svona skáld til að yrkja afmælisvísurnar". Notkun hans á ákveðnum greini í íslenzku gæti orðið rannsóknarefni málvísindamanna framtíðarinnar.
Rannsóknir Guðmundar Haraldssonar á mannlífinu fóru fram í strætisvögnum, rútu- og boddýbílum víðsvegar um landið, á matsölu og kaffíhúsum, jafnvel í veitingatjöldum og á sveitabæjum og í þorpum, þó aðallega á Eyrarbakka og einu sinni að minnsta kosti fór hann með Gullfossi til Kaupmannahafnar og Hamborgar og hann greindi frá skynjan sinni og upplifan á mannlífinu í smábókum, sem engum datt í hug að gefa út – nema honum sjálfum, með örfáum undantekningum þó.
Alla ævi var þessi látni reikunarmaður mjög kirkjurækinn og söngglaður, hann hafði lítinn áhuga á mannvirðingum viðmælenda sinna og enn minni áhuga á ávirðingum manna. Snöggur og snarborulegur fetaði hann lífsgönguna, einn og sjálfum sér nægur, en ýmsir urðu til að rétta honum lítilræði um dagana, því hann var háttvís maður og tók ofan hatt sinn, þegar hann mætti eldri konum á göngunni.
Hin síðari ár varði Guðmundur sagnahöfundur öllu sjálfsaflafé sínu jafnóðum til almannaþarfa.
Það er þó ekki við hinn látna að sakast, hvernig landsfeðurnir hafa ráðskast með opinbera fjármuni.
Líf Guðmundar Haraldssonar sagnahöfundar leið um dal og hól án þess að hann nokkru sinni léti illt af sér leiða. Þegar hann kvaddi viðmælendur á mannamótum eða gatnamótum, mælti hann jafnan: „A-allt í haginn."
Blessuð sé minningin um Guðmund Haraldsson og líf hans.
Bragi Kristjónsson bóksali.
Morgunblaðið 11. maí 1995.
|